Da thuộc thảo mộc sử dụng tanning có nguồn gốc từ thiên nhiên để xử lý thuộc da, có giá trị lịch sử lâu đời với kỹ thuật thuộc da từ năm thiên niên kỷ trước vẫn được lưu truyền đến ngày nay.
Da thật được làm từ lớp da động vật, nguyên bản các phần da thô này rất dễ bị phân hủy. Để chuyển từ một loại da thô sang loại da thuộc, chúng cần trải qua một quá trình xử lý, gọi là thuộc da. Mục đích chính của việc này là làm thay đổi vĩnh viễn cấu trúc protein của da, giúp da bền bỉ và cùng lúc đó tạo thêm được nhiều màu sắc cho da. Tùy vào mục đích sử dụng của các nhà sản xuất mà quy trình thuộc da sẽ khác nhau.
Hiện nay, có hai phương pháp thuộc da được sử dụng phổ biến là thuộc thảo mộc (Vegetable tanning) và thuộc Crôm (Chrome tanning). Loại da thuộc thảo mộc là loại nguyên liệu thường dùng cho các sản phẩm cao cấp, chúng chiếm khoảng 10% thị trường đồ da, phần còn lại là da thuộc Crôm, chuyên sử dụng cho các sản phẩm bình dân.
Vì sao gọi là da thuộc thảo mộc?
Thuộc da thảo mộc là quá trình dùng các tanning thực vật thay thế hoàn toàn các cấu trúc protein tự nhiên của da thô, để tạo thành da thuộc. Tanning là một hợp chất chứa các thành phần được chiết xuất từ vỏ, trái và lá cây. Quá trình này có thể mất đến hai tháng, các công đoạn xử lý và kiểm tra chất lượng đều cần những người lao động có tay nghề cao và kinh nghiệm. Da được chọn bởi những người thợ lành nghề nhất, tự nó là một tác phẩm thủ công đặc sắc. Chính vì vậy, các sản phẩm làm từ da thuộc thảo mộc rất thân thiện với môi trường và được sử dụng trong các sản phẩm cao cấp, đặc biệt là trong ngành thời trang.
Da thuộc thảo mộc dùng làm các phẩm thời trang cao cấp
Lược sử da thuộc thảo mộc
Câu chuyện của da thuộc thảo mộc gắn liền với lịch sử phát triển của loài người. Một trong bốn kỹ thuật thuộc da thời tiền sử, tổ tiên của chúng ta lần đầu tiên sử dụng quy trình này cách đây khoảng 5.000 năm ở Sumer (Iraq và Kuwait ngày nay), nơi da sống (hay là da thô) được ngâm trong nước chứa đầy vỏ và lá cây Mimosa. Sau đó được dùng làm quần áo giúp giữ ấm, ngụy trang khi săn bắn hoặc túi đựng đồ.
Da thuộc thảo mộc tiếp tục phát triển ở các nền văn minh tiếp theo như Ai Cập cổ đại hoặc Babylon, nhưng người La Mã mới là người đầu tiên kiểm soát nền công nghiệp này. Các thợ thủ công ở vùng Tuscany đã hoàn thiện kỹ thuật làm dép da. Cho đến ngày nay, nơi đây vẫn giữ được giá trị văn hóa lịch sử này và được coi là trung tâm da thuộc của Ý. Chắc chắn, các thợ thuộc da đương đại đã phát triển quy trình thuộc da thảo mộc từ việc tận dụng kinh nghiệm có từ hàng ngàn năm qua của nhân loại.
Thuộc da thảo mộc là quy trình thủ công có lịch sử lâu đời
Ưu điểm của da thuộc thảo mộc
Có rất nhiều lý do giải thích tại sao da thuộc thực vật được coi là chuẩn mực trong ngành da. Điều đầu tiên có thể nhắc đến đó là cấu tạo tự nhiên mà da sở hữu. Đặc biệt là độ bền chắc, nếu được bảo quản tốt, nó có thể tồn tại lâu nhiều thập kỷ.
Bên cạnh độ bền, quá trình thuộc da thảo mộc cũng tạo cho da một mùi thơm đặc trưng, phảng phất mùi tự nhiên của vỏ và lá cây. Cùng với đó, sự hấp thụ của tanning tạo nên sự đa dạng màu sắc như màu da tự nhiên, màu đất, màu be hoặc màu nâu.
Da thuộc thảo mộc có nhiều màu tự nhiên đẹp
Bởi vì quá trình thuộc da thực vật không phủ các hóa chất tổng hợp nên da có được độ thông thoáng hay nói cách khác là da có thể “thở”. Vì vậy, da có thể giữ được chất dầu tự nhiên và độ ẩm tốt, từ đó giảm khô nứt và giúp da hình thành lớp bóng tự nhiên (còn gọi là patina) khi sử dụng. Trong ngành da, đây là tiêu chuẩn để đánh giá chất lượng và tính thẩm mỹ, giúp nâng cao giá trị của các sản phẩm đồ da.
Những sản phẩm làm từ da thuộc thảo mộc không chỉ mang giá trị chất lượng vượt trội mà còn ẩn chứa giá trị lịch sử đáng được gìn giữ. Bởi vì chúng được làm ra từ những nghệ nhân chuyên nghiệp với kỹ thuật được lưu truyền hàng ngàn năm nay.
Sau cùng, da thuộc thảo mộc là phương pháp thuộc da thân thiện với môi trường nhất. Bởi vì như trên đã nhắc đến, các chất được sử dụng trong quá trình thuộc da đều được chiết xuất từ thiên nhiên nên rất an toàn cho người sử dụng và không gây hại môi trường.
Nhược điểm của da thuộc thảo mộc
Mặc dù da thuộc thảo mộc có nhiều ưu điểm nhưng chúng ta cũng nên biết đến một vài nhược điểm của chúng. Đầu tiên có thể kể đến đó là các sản phẩm da thuộc thảo mộc thường đắt hơn các sản phẩm da khác. Tuy nhiên, chất lượng cao và tính thẩm mỹ luôn là yếu tố làm bạn hài lòng với giá trị bạn đã bỏ ra.
Một trong những lý do da thuộc thảo mộc có giá thành cao là vì quá trình sản xuất thường lâu và tỉ mỉ. Thời gian có khi kéo dài đến hai tháng trong khi da thuộc Crôm chỉ mất khoảng một ngày.
Về đặc tính vật lý, da thuộc thảo mộc ban đầu thường có độ cứng nhất định nhưng sẽ mềm hơn theo thời gian. Và khả năng chống thấm thấp hơn các loại da thuộc khác do không xử lý bằng các hóa chất tổng hợp.
Da thuộc thảo mộc ban đầu sẽ cứng nhưng về sau mềm dần
Da thuộc thảo mộc cũng ít phù hợp hơn với các sản phẩm yêu cầu chất liệu có độ mỏng và co giãn, chẳng hạn như quần áo hoặc bọc ghế xe hơi.
Những điều cần biết về da thuộc thảo mộc và da thuộc Crôm
Phần lớn da thuộc hiện nay được sản xuất từ hình thức thuộc Crôm. Phương pháp này được phát minh vào năm 1858, khi mà nhu cầu sản xuất ngành da tăng cao dưới sự tác động của Cách Mạng Công Nghiệp. Các hoạt chất từ thiên nhiên đã được thay thế bằng một dung dịch hóa chất (chủ yếu chứa axit và crôm sunphat) để tiến hành thuộc da. Về cơ bản, cũng giống như phương pháp thuộc da thảo mộc là sửa đổi cấu trúc protein của da. Tuy nhiên quy trình này nhanh hơn và rẻ hơn đáng kể vì dựa vào máy móc tự động thay vì thao tác thủ công.
Da thuộc Crôm cũng có đặc tính riêng. Thứ nhất, vì được tác động bởi hợp chất hóa học nên đa dạng màu sắc, kết cấu da mỏng, mềm và có khả năng chịu nhiệt, chống thấm tốt hơn da thuộc thảo mộc. Tuy nhiên bề mặt da lại dễ bị nứt và tuổi thọ thấp hơn nhiều. Thứ hai, da thuộc Crôm sẽ bị xốp, không giữ được kết cấu chắc chắn của da, dễ mất đi độ ẩm tự nhiên nên lớp bóng tự nhiên trên bề mặt da cũng sẽ ít hơn. Và hiển nhiên, cũng sẽ không có được mùi thơm tự nhiên như da thuộc thảo mộc.
Hiện nay, phát triển bền vững rất được ngành da quan tâm, do đó việc tác động đến môi trường của hai phương pháp thuộc da trên là điều quan trọng đang được xem xét. Theo đó, thuộc da thảo mộc chỉ dùng các thành phần thiên nhiên nên rất thân thiện môi trường. Hơn nữa, theo thời gian, đồ da thuộc thuộc thảo mộc sẽ phân hủy sinh học một cách tự nhiên còn da thuộc bằng Crôm phải trải qua hàng thế kỷ tại các bãi rác chôn lấp mới có thể phân hủy.
Da thuộc thảo mộc có khả năng phân hủy sinh học
Da thuộc Crôm thực sự đe dọa đến tính bền vững của hệ sinh thái môi trường. Đặc biệt là ở các quốc đa đang phát triển, khi mà các quy chuẩn về bảo vệ môi trường trong sản xuất công nghiệp còn hạn chế. Các chất hóa học từ hợp chất được dùng để xử lý thuộc da như Crôm và chì sẽ làm nhiễm độc dòng nước, gây ung thư và giết chết động vật hoang dã. Cùng với đó, đất nông nghiệp cũng bị ảnh hưởng, không còn an toàn cho việc canh tác. Để dần khắc phục hiện trạng này, các phương pháp mới đang được áp dụng. Đó là việc thuộc da bằng hóa chất không dùng Crôm, những hóa chất này ít gây hại tới môi trường.
Một điểm hạn chế của da thuộc thảo mộc là trong quá trình xử lý cần sử dụng rất nhiều nước, vì vậy các xưởng thuộc da thường được đặt cạnh các bờ suối hoặc sông. Điều này sẽ gây một chút khó khăn cho việc chọn vị trí để xây dựng xưởng thuộc da.
Quy trình xử lý da thuộc cần rất nhiều nước
Sự khác nhau giữa da thuộc thảo mộc và da thuộc Crôm
Thuộc da thảo mộc là một quá trình tự nhiên, chủ yếu sử dụng chất tanning của thực vật và ngâm lâu trong nước. Ngược lại, thuộc da Crôm dựa vào muối Crôm và một số hóa chất khác, việc này cần phải được quản lý và giám sát chặt chẽ để giảm thiểu gây hại đến môi trường.
Về độ bền, cả hai đều có những ưu điểm nổi bật riêng. Da thuộc Crôm có khả năng chống thấm và chịu nhiệt tốt trong khi da thuộc thảo mộc thì dày và độ bền cao (nếu được bảo quản tốt có thể tồn tại trong nhiều thập kỷ). Chính vì vậy, tùy vào nhu cầu sản xuất mà có sự lựa chọn phù hợp.
Da thuộc Crôm thường phong phú về màu sắc, từ màu đen đến hồng tươi. Đây chính là ưu điểm khiến nó là sự lựa chọn hàng đầu của ngành thời trang, nơi mà các xu hướng luôn thay đổi một cách nhanh chóng. Tuy nhiên, màu sắc của da được xử lý bằng Crôm dễ bị phai dần theo thời gian. Trong khi, da thuộc thực vật lại có thể làm tăng màu sắc tự nhiên, sau nhiều năm sử dụng bề mặt da sẽ thêm bóng đẹp.
Da thuộc thảo mộc tăng độ bóng đẹp khi sử dụng
Không khó để nhận thấy những điểm thu hút của da thuộc thảo mộc, từ tính thẩm mỹ, độ bền đến sự an toàn với sức khỏe con người và môi trường. Nhất là giá trị lịch sử của kỹ thuật thuộc da từ năm thiên niên kỷ trước vẫn được lưu truyền và phát triển đến ngày nay.
Các sản phẩm cao cấp tại SaiGio đều được sản xuất từ da thuộc thảo mộc, mời Quý khách tham khảo tại đây.
